API là gì? Những kiến thức cơ bản về API mà bạn cần biết

API là gì và tại sao lại quan trọng trong thời đại số? Với vai trò kết nối giữa các ứng dụng, API giúp hệ thống giao tiếp hiệu quả, tạo nên trải nghiệm mượt mà cho người dùng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm API, cách hoạt động và ứng dụng phổ biến nhất hiện nay.

API là gì?

API (Application Programming Interface) là giao diện lập trình ứng dụng, cho phép các phần mềm hoặc hệ thống khác nhau "giao tiếp" và trao đổi dữ liệu với nhau. Nói cách khác, API giống như một “cầu nối” trung gian giúp các ứng dụng có thể tương tác và hoạt động cùng nhau một cách liền mạch mà không cần biết chi tiết nội bộ của nhau.

Ví dụ về API:

Hãy tưởng tượng bạn đang đặt món ăn qua một ứng dụng giao đồ ăn. Ứng dụng này không trực tiếp nấu ăn, mà chỉ là trung gian kết nối bạn (người dùng) với nhà hàng. API chính là "người phục vụ" – tiếp nhận yêu cầu gọi món từ bạn, chuyển đến nhà bếp (hệ thống nhà hàng), rồi mang kết quả (món ăn) về cho bạn.

Web API là gì?

Web API (viết tắt của Web Application Programming Interface) là một giao diện lập trình ứng dụng cho phép các hệ thống giao tiếp với nhau thông qua giao thức HTTP trên nền tảng web.

Web API giống như một “cầu nối” giúp các phần mềm khác nhau có thể trao đổi dữ liệu hoặc chức năng với nhau thông qua Internet.

API hoạt động như thế nào?

API (Application Programming Interface) hoạt động như một “cầu nối” giữa các phần mềm hoặc hệ thống, cho phép chúng trao đổi dữ liệu hoặc chức năng một cách tự động và có kiểm soát. Để hiểu rõ hơn, API hoạt động theo 3 bước cơ bản như sau:

Bước 1: Client gửi yêu cầu (Request)

Một ứng dụng hoặc trình duyệt gửi yêu cầu đến API (thường là qua giao thức HTTP).

Yêu cầu này thường chứa:

• Địa chỉ endpoint (ví dụ: api.example.com/products)

• Phương thức HTTP (GET, POST, PUT, DELETE…)

• Dữ liệu đầu vào (ví dụ: thông tin đăng nhập, đơn hàng, truy vấn tìm kiếm...)

Bước 2. API nhận và xử lý yêu cầu

Server có API sẽ tiếp nhận yêu cầu từ client.

Dựa trên nội dung và quyền hạn của yêu cầu, server sẽ xử lý logic tương ứng (truy vấn cơ sở dữ liệu, tính toán, xác thực…)

Bước 3. Server gửi phản hồi (Response)

Sau khi xử lý xong, server trả về kết quả cho client.

Dữ liệu thường ở dạng JSON hoặc XML, kèm theo mã trạng thái HTTP (ví dụ: 200 OK, 404 Not Found, 500 Internal Server Error...)

Các loại API phổ biến hiện nay

Public API (Open API) – API công khai

Public API là những API được chia sẻ công khai, cho phép bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể truy cập và sử dụng mà không cần xin quyền đặc biệt. Chúng thường được các công ty lớn cung cấp nhằm mở rộng hệ sinh thái và cộng đồng phát triển.

Ví dụ điển hình là API của Google Maps, Facebook hay OpenWeather, cho phép tích hợp bản đồ, dữ liệu thời tiết hoặc chức năng đăng nhập xã hội vào website và ứng dụng một cách nhanh chóng.

Private API – API nội bộ

Private API được sử dụng giới hạn trong nội bộ một tổ chức hoặc hệ thống riêng, không công khai ra bên ngoài. Chúng thường phục vụ cho việc liên kết giữa các module hoặc hệ thống như CRM, ERP, hoặc các microservices.

Ví dụ, một doanh nghiệp có thể xây dựng API nội bộ để chia sẻ dữ liệu giữa hệ thống đặt hàng và kho vận mà không lo ngại về bảo mật bên ngoài. Điểm mạnh của Private API là khả năng kiểm soát cao và tính bảo mật tốt.

Private API – API nội bộ

Partner API được cung cấp có chọn lọc cho các đối tác chiến lược của doanh nghiệp, giúp hai bên tích hợp hệ thống với nhau một cách hiệu quả và an toàn. Không giống như Public API, Partner API yêu cầu cấp quyền truy cập cụ thể, thường kèm theo hợp đồng hợp tác.

Ví dụ, một sàn thương mại điện tử như Shopee có thể cấp Partner API cho các công ty vận chuyển như GHTK để đồng bộ thông tin đơn hàng và giao hàng.

Composite API – API tổng hợp

Composite API cho phép kết hợp nhiều API khác nhau thành một lần gọi duy nhất, giúp tiết kiệm thời gian và giảm số lượng request đến server. Điều này đặc biệt hữu ích với các ứng dụng cần truy xuất dữ liệu từ nhiều nguồn cùng lúc.

Ví dụ, một Composite API có thể trả về thông tin người dùng, danh sách đơn hàng và trạng thái giao dịch chỉ với một lệnh gọi, thay vì ba lần riêng biệt như thông thường.

REST API – Giao diện lập trình RESTful

REST API là loại API phổ biến nhất hiện nay, hoạt động dựa trên giao thức HTTP và thường trả về dữ liệu ở định dạng JSON. REST rất dễ hiểu, dễ tích hợp và tương thích cao với hầu hết các nền tảng web và mobile hiện đại.

Ví dụ: với một REST API, bạn có thể sử dụng GET /users để lấy danh sách người dùng, hoặc POST /orders để tạo đơn hàng mới. Chính nhờ tính đơn giản và hiệu quả, REST API trở thành lựa chọn hàng đầu cho các nhà phát triển phần mềm.

SOAP API – Giao diện lập trình SOAP

SOAP API sử dụng giao thức XML để truyền dữ liệu và thường được dùng trong các hệ thống doanh nghiệp lớn đòi hỏi bảo mật, chuẩn hóa và tính toàn vẹn cao. So với REST, SOAP phức tạp hơn và khó tích hợp hơn, nhưng lại phù hợp với các lĩnh vực như tài chính, bảo hiểm hoặc y tế – nơi các giao dịch cần sự chặt chẽ và xác minh rõ ràng.

Ví dụ: các ngân hàng thường sử dụng SOAP API để giao tiếp giữa các hệ thống thanh toán.

GraphQL API – API linh hoạt theo yêu cầu

GraphQL là một loại API do Facebook phát triển, cho phép client yêu cầu đúng những dữ liệu cần thiết thay vì nhận cả một khối dữ liệu lớn như REST. Điều này giúp tối ưu hóa tốc độ và giảm dung lượng truyền tải, đặc biệt phù hợp với ứng dụng di động có băng thông hạn chế.

Ví dụ: một ứng dụng thương mại điện tử dùng GraphQL có thể chỉ yêu cầu lấy tên sản phẩm và giá, mà không cần tải thêm mô tả hay hình ảnh nếu không cần thiết.

Một số ví dụ ứng dụng API trong thực tế

Tích hợp Google Maps vào ứng dụng

Các ứng dụng gọi xe như Grab hoặc Be sử dụng Google Maps API để hiển thị bản đồ, định vị vị trí người dùng và tính toán khoảng cách giữa điểm đón và điểm đến. Nhờ API, dữ liệu bản đồ luôn được cập nhật theo thời gian thực mà không cần xây dựng hệ thống bản đồ riêng.

Thanh toán online qua cổng ví điện tử

Khi bạn mua hàng trên một trang thương mại điện tử và thanh toán qua Momo, Zalopay hay VNPay, các nền tảng này đang sử dụng Payment API để xử lý giao dịch. API giúp kết nối website bán hàng với hệ thống thanh toán, bảo mật và xác nhận giao dịch nhanh chóng.

Đăng nhập bằng mạng xã hội

Nhiều website cho phép người dùng đăng nhập bằng Google, Facebook, hoặc Apple thông qua OAuth API. Ví dụ, bạn có thể đăng ký tài khoản trên một app chỉ với vài thao tác nhờ API của Facebook, thay vì điền form truyền thống.

Gửi thông báo tự động qua email/SMS/Zalo

Các công cụ như SendGrid, Twilio hoặc Zalo API cho phép doanh nghiệp tự động gửi thông báo đơn hàng, OTP hoặc chăm sóc khách hàng qua email, tin nhắn SMS hay Zalo. Tất cả đều thực hiện được nhờ tích hợp API.

Đồng bộ đơn hàng và vận chuyển

Các hệ thống quản lý bán hàng thường tích hợp với đối tác giao hàng như GHTK, GHN, Shopee Xpress thông qua Logistics API. Khi đơn hàng được tạo, hệ thống tự động gửi thông tin sang nhà vận chuyển mà không cần thao tác thủ công.

Hiển thị dữ liệu thời tiết theo khu vực

Các website hoặc app du lịch thường sử dụng Weather API như OpenWeatherMap để hiển thị thông tin thời tiết theo vị trí người dùng. Điều này giúp cá nhân hóa trải nghiệm và đưa ra gợi ý phù hợp.

Chatbot và chăm sóc khách hàng tự động

Các nền tảng như ChatGPT, Dialogflow hay ManyChat sử dụng AI API để xây dựng chatbot thông minh, giúp doanh nghiệp giao tiếp và hỗ trợ khách hàng 24/7 trên nhiều nền tảng như Messenger, Zalo, Website...

Phân tích và báo cáo dữ liệu marketing

Các công cụ như Google Analytics API, Facebook Ads API hay TikTok Ads API giúp marketers truy xuất, theo dõi và phân tích hiệu quả chiến dịch quảng cáo tự động, phục vụ việc tối ưu ngân sách và tăng trưởng doanh thu.

Kết luận

API là một phần không thể thiếu trong thế giới công nghệ hiện đại, đóng vai trò như “cầu nối” giúp các hệ thống phần mềm giao tiếp và hoạt động hiệu quả với nhau. Từ việc tích hợp bản đồ, thanh toán online, đến tự động hóa chăm sóc khách hàng – API góp phần tăng tốc quy trình phát triển, cải thiện trải nghiệm người dùng và tối ưu vận hành cho doanh nghiệp. Hiểu rõ về API và cách ứng dụng chúng sẽ giúp bạn bắt kịp xu hướng chuyển đổi số và tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ trong kinh doanh cũng như phát triển sản phẩm.

Liên hệ đội ngũ chuyên gia Growstack

Đọc thêm:

• 5W1H là gì? Ứng dụng mô hình 5W1H trong Marketing
• CTA trong Marketing là gì? Cách sử dụng CTA mang lại hiệu quả tối ưu nhất
• Power BI là gì? Tại sao các doanh nghiệp nên sử dụng Power BI